FEN BİLİMLERİ
Dersin Amaçları:
Fen bilimleri dersi öğretiminin temel amacı: Bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerimizin fen okuryazarı olarak yetişmesidir.
Bu temel hedef kapsamında öğrencilerimizin:
- Gözlem yapma, ölçme, sınıflama, verileri kaydetme, hipotez kurma, verileri kullanma ve model oluşturma, değişkenleri değiştirme ve kontrol etme, deney yapma gibi bilim insanlarının çalışmaları sırasında kullandıkları bilimsel süreç becerilerini,
- Bilimsel bilgiye ulaşılması ve bilimsel bilginin kullanılmasına ilişkin analitik düşünme, karar verme, yaratıcılık, girişimcilik, iletişim ve takım çalışması gibi yaşam becerilerini,
- Fen bilimlerini; teknoloji, matematik ve mühendislikle bütünleştirmeyi sağlayan mühendislik ve tasarım becerilerini geliştirmeleri hedeflenmektedir.
Bu hedeflerimiz doğrultusunda fen bilimleri derslerinde; öğrencilerimizin günlük yaşam sorunlarını çözmede bilimsel süreç becerileri ve diğer yaşam becerilerini kullanabilmelerine, fen ve mühendislik uygulamaları hakkında temel bilgiler kazanmalarına, bilimsel bilginin nasıl oluşturulduğunu anlamalarına, toplum, ekonomi ve doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilinci geliştirebilmelerine, doğadaki ya da çevrelerindeki olaylara ve bilimsel konulara ilişkin ilgi ve merak duymalarına özen gösterilmektedir.
Bütün bu hedeflere yönelik; etkili ve kalıcı öğrenmeyi sağlamak, keyifli bir eğitim öğretim ortamı sunmak, öğrencilerimizin motivasyonunu sağlamak amacıyla geleneksel öğretim yöntemleri dışında, öğrencilerimizin yaparak yaşayarak öğrendiği çağdaş öğretim yöntemleri kullanılmakta ve öğrencilerimizin derslerde aktif rol almaları sağlanmaktadır.
Bilim Nedir?
Doğa, doğa ötesindeki canlı, cansız varlıkları, olayları, olguları, kavramları ve ilişkileri inceleme araştırma uygulama aracıdır. Diğer bir deyişle bilim insanoğlunun kendi içindeki ve dışındaki her türlü varlıklar, varlıklar arasındaki ilişkileri sonuçları öğrenmek ve bunlardan hareketle kendi menfaatleri için neticeler ve uygulamalar çıkarma aracıdır. Bilimin doğası ise insanın çevresini etkili bir biçimde kullanma aracıdır. Fen bilimleri genel olarak bilimin beşeri bilimler dışındaki kısmını temsil etmektedir.
Fen Bilimleri Nedir?
Fen bilimleri gözlenen doğayı ve doğa olaylarını sistemli bir şekilde inceleme, henüz gözlenmemiş olayları kestirme gayretleridir. Doğadaki her olay fennin bir konusunu oluşturduğu için, fen yaşamın önemli bir parçasıdır. Fen bilimleri hem canlı hem de cansız doğa ile ilgilenmekte olup, olgular, kavramlar ve genellemeler, ilkeler, kuramlar ve doğa yasalarından oluşmaktadır.
Niçin Fen Öğreniyoruz?
Fen bilimleri dersi, günlük hayat ile ilişkinin en kolay kurulabileceği derslerden biridir. Çünkü günlük hayatta kullandığımız birçok alet, makine, sistem, birçok olayın sebebi-sonucu fen bilimleri dersinin kazanımlarına dayanmaktadır.
Fen Bilimleri öğreniminin temel amaçları şöyle özetlenebilir: “Öğrencileri; ilgilenen, keşfeden, sorgulayabilen, doğru kararlar verebilen, sorun çözebilen, yeni teknolojileri anlayabilen ve kullanabilen, yenilerini geliştirebilen bireyler haline getirmeyi hedeflemektedir. Bu temel hedeflerin yanında, bu eğitimle, öğrencileri gelecekte seçecekleri mesleklere yönlendirmek, onlara çevre bilinci kazandırmak da amaçlanmaktadır.” Burada sıralananların dışında, bir toplumun sağlıklı düşünebilen, kendine güvenen, doğayı kavrayabilen bireylerden oluşabilmesi için herkesin birer fen okuryazarı olması gerekir.
Fen okuryazarlığı; aydın, olaylara saydam bakabilen bir kuşak yetiştirmek için alfabe öğrenme kadar önemli bir gereksinimdir. Bu gerçekleşmezse, toplumun bireyleri, pozitif düşünme yeteneğinden yoksun olacaklar, karşılaşılan her türlü sorunun çözümünde, bilimsel çözüm yerine bilim dışı arayışlara yönele bileceklerdir.
Fen bilimleri dersinde öğrendiklerimizin, günlük hayattaki yerini örneklerle açıkladığımızda, hayatımızdaki yerini ve önemini çok daha iyi anlamış olacağız.
*Dağa tırmanırken kulaklarımızda neden çınlama olduğunu biliyor muydunuz?
-Açıkhava basıncı yükseklere çıkıldıkça azalır. Basınç farkından dolayı kulakta çınlama olur.
*Kar yağarken havanın neden yumuşadığını biliyor muydunuz?
-Gökyüzündeki su buharı donmak için dışarıya ısı verir.
*Buzlu yollara neden tuz atılır?
-Tuz suyun donma noktasını düşürdüğü için
*Vantuzlu askılar fayanslara nasıl yapışır?
-Vantuzun içindeki hava çıkarıldığında, açık hava basıncı vantuza büyük bir basınç uyguladığından vantuz düşmez.
*Çocuklarda neden sıklıkla orta kulak iltihabı olur?
-Çünkü yutaktan orta kulağa açılan östaki borusu çocuklarda daha kısadır.
*Kaloriferler neden odanın alt kısımlarına yerleştirilir?
-Isınan hava yükseldiğinden evin her yerinin eşit miktarda ısınması için
*Nilüfer bitkisinin yaprakları neden büyüktür?
-Suda yaşadığından nemli ortama uyum sağlamıştır, bu nedenle su kaybetmekten korkmaz.
*Kutup ayıları neden beyazdır?
-Düşmanlarından korunmak için ortama adapte olduğundan
*Kuşlar neden üşümez?
-Kuşlar hav tüyleri dediğimiz minicik tüylere sahiptir. Bu tüyler arasına genleşen durgun hava mükemmel bir yalıtım sağlayarak soğuğu geçirmez.
Bunun gibi örnekler ve binlerce sorunun cevabını Fen bilimleri dersinde bulmaktayız. Bilgiyi öğrendikten sonra günlük hayatta kullanmak ve karşısına çıktığında bunu fen diliyle açıklamak, öğrencileri cesaretlendirmekte ve onlarda merak uyandırmaktadır. Bu nedenle fen derslerine farklı bir pencereden bakmak bakış açımızı değiştirecektir.
Günümüzde eğitim sisteminde temel amaç, mevcut bilgileri aktarmaktan çok bilgiye ulaşma becerilerini kazandırmak olmalıdır. Bu da üst düzey zihinsel süreç becerileriyle olur.
Başka bir deyişle:
Ezberden çok kavrayarak öğrenme,
Karşılaşılan yeni durumlarla ilgili problemleri çözebilme,
Bilimsel yöntem becerilerini bilmeyi gerektirir.
Bu özelliklerin kazandırıldığı derslerin başında fen dersleri gelir. Bu derste öğrencilerin yaşadıkları çevreyi ve evreni bilimsel yönden ele alıp incelemeleri amaçlanır. Hayata kolayca uyum sağlamaları, çevreyi çok iyi gözlemlemeleri, olaylar arasında neden sonuç ilişkileri kurarak sonuç elde etmelerine bağlıdır.
Güçlü bir fen programı öğrencilere herhangi bir deneyim kazandırmak yerine onların fen ilkelerini öğrenmelerine yardım edecek deneyimleri dikkatle seçer. Hazır bilgiyi aktaran program yerine bilgiye ulaşma becerisine yönelik, problem çözme becerilerini geliştirici, çok konu yerine birkaç konuyu daha derinden işleyen bir fen programının daha etkili olduğunu gösteren birçok araştırma vardır.
Öğrenciler pasif alıcılar olmayıp, öğrenerek kendi yaşamlarını şekillendiren bireylerdir. Öğrenme, öğrencilerin fikri katılımı ve uygulamasını gerektirir. Öğrenciler, konuşma, tartışma, araştırma ve problem çözme etkinliklerine ağırlık vermelidirler. Öğrenme eylemi öğretmen ile öğrencinin ortak hedefidir. Fen bilgisi bütün öğretim kademelerinde en çok zorlanılan derslerin başında gelir. Bu zorluğu aşmak, dersi daha zevkli hale getirmek ise çağdaş öğretim yaklaşımını bilen ve uygulayan nitelikli öğretmenlerle mümkün olacaktır.
Çocuklar en iyi yaparak ve yaşayarak öğrenirler.
Yaparak ve yaşayarak öğrenilen fen dersleri öğrencilerin:
Soru sormalarını,
Hazır cevaplara itibar etmemelerini,
Hazır cevabı kabullenmemelerini,
Sağlar.
Deneyerek yapılan fen derslerinde de;
Soru sormayı,
Problem belirleyip gözlem yapmayı,
Hipotez kurmayı,
Veriler toplamayı,
Analiz yapmayı,
Sonuç elde etmeyi,
Genellemelere varmayı,
Öğrenirler.
Etkili ve Kalıcı Bir Fen Öğretimi İçin Biz Neler Yapıyoruz?
– Öğretmenler konuya hazırlık sorusu ile başlar, beyin fırtınası ile öğrencilerin derse motivasyonunu sağlar.
– Kavram haritası kullanılarak konunun adım adım ilerlemesi, kavramların doğru öğrenilmesi sağlanır.
– Modeller ve benzetmelerle konu zenginleştirilir, oyunla öğretimin avantajlarından yararlanılır.
– Deneylerle konu desteklenir, buluş yolu ile öğrencilerin sonuca ulaşması sağlanır.
– Grup çalışması ve parçalı öğretim ile işbirlikçi öğretim uygulanır.
– Problem çözmenin basamaklarından yararlanılır.
– Bulmacalarla konu pekiştirilir, geri bildirim alınır.
– Günlük hayattan örnekler verilerek, konu ile günlük hayat arasındaki bağlantı sağlanır.
– Tabiatın bir laboratuvar olduğu akıldan çıkarılmadan, öğrenciler önce iyi bir gözlemci, sonra iyi bir deneyci ve araştırmacı olarak yetiştirilir.
